- Co oznacza termin „ SI – integracja sensoryczna”?
- Czym są zaburzenia integracji sensorycznej i jak się objawiają?
- Czy moje dziecko ma zaburzenia integracji sensorycznej?
- Ankieta dla rodziców
- Diagnoza procesów integracji sensorycznej
- Konsultacja z terapeutą integracji sensorycznej
- Terapia Integracji Sensorycznej - czy może pomóc mojemu dziecku?
- Dlaczego warto wybrać zajęcia SI w przychodni NobilisMed?
- Zajęcia grupowe z elementami SI
Co oznacza termin „ SI – integracja sensoryczna”?
Zdolności poznawcze dziecka w dużej mierze zależą od tego czy jego mózg prawidłowo odbiera, przetwarza i odpowiada na bodźce zewnętrzne. Bodźce te docierają do mózgu poprzez narządy zmysłów i obwodowy układ nerwowy. Mózg scala dopływające informacje po to by jak najdokładniej odzwierciedlały otaczającą nas rzeczywistość. Dzięki temu uzyskuje możliwość adekwatnej reakcji na otoczenie oraz optymalne warunki do gromadzenia doświadczeń i uczenia się.
Procesy integracji sensorycznej, tzn.: odbierania (wrażliwość sensoryczna narządów zmysłów), przetwarzania i porządkowania (integracja, analiza i modulacja informacji w centralnym układzie nerwowym) bodźców dopływających ze środowiska poprzez narządy zmysłów oraz adekwatnej odpowiedzi na bodźce rozpoczynają się już w życiu płodowym.
Jeżeli przetwarzanie informacji płynących od narządu zmysłu do mózgu nie przebiega tak sprawnie jak powinno, mówimy wówczas, że proces integracji sensorycznej jest zaburzony.
Twórczynią teorii integracji sensorycznej była Jean Ayres (1920- 1988), mgr terapii zajęciowej, dr psychologii i wykładowca w randze profesora Uniwersytetu Kalifornijskiego. Jean Ayres po raz pierwszy zwróciła uwagę na związki pomiędzy trudnościami uczenia się, a deficytami poznawczo-motorycznymi u dzieci. Efektem jej pracy było stworzenie narzędzi diagnostycznych do oceny występowania deficytów poznawczych u dzieci oraz podwalin pod terapię integracji sensorycznej w ramach powołanej przez nią Międzynarodowej Organizacji Integracji Sensorycznej.
Czym są zaburzenia integracji sensorycznej i jak się objawiają?
Zaburzenia integracji sensorycznej dotyczą nieprawidłowego przetwarzania bodźców odbieranych za pomocą następujących narządów zmysłów:
- czucia powierzchownego: receptory dotyku i bólu, umieszczonych w skórze i na błonach śluzowych
- czucia głębokiego: proprioceptory informujące o pozycji ciała, umieszczonych w mięśniach, ścięgnach, stawach
- równowagi: błędnika błoniastego, złożonego z woreczka i łagiewki, informujących o ruchu ciała w górę/w dół oraz do przodu/do tyłu (przyśpieszenia liniowe) oraz kanałów półkolistych, informujących o obrotach ciała w przestrzeni (przyśpieszenia kątowe we wszystkich 3 płaszczyznach). Błędnik błoniasty umieszczony jest w uchu wewnętrznym, obok ślimaka
- słuchu: ślimak, umieszczony w uchu wewnętrznym
- wzroku: siatkówka, umieszczona w gałce ocznej
- węchu: nabłonek węchowy, umieszczony w górnej części jamy nosa
- smaku: kubki smakowe, umieszczone na języku i błonie śluzowej jamy ustnej
Gdy procesy integracji sensorycznej są zaburzone, tzn. gdy układ nerwowy nieprawidłowo organizuje bodźce zmysłowe, u dziecka obserwujemy występowanie różnych dysfunkcji, najczęściej manifestujących się w postaci:
- wzmożonej (typ nadreaktywny) lub obniżonej (typ niskoreaktywny) wrażliwości na bodźce
- nieprawidłowego poziomu aktywności ruchowej
- obniżonego poziomu koordynacji ruchowej
- opóźnionego rozwoju mowy
- deficytów uwagi
- zaburzeń zachowania i regulacji emocji
Wymienione dysfunkcje mają wpływ na koncentrację, zdolności uczenia się, wzorce zachowania oraz rozwój społeczo-emocjonalny dziecka.
Czy moje dziecko ma zaburzenia integracji sensorycznej?
Obecnie obserwujemy, iż rosnąca liczba dzieci rozwija się nieharmonijnie.
Różnego rodzaju dysfunkcje występują nie tylko u dzieci z rozpoznaną niepełnosprawnością intelektualną, mózgowym porażeniem dziecięcym, w grupie dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, nadpobudliwością psychoruchową (ADHD) lecz również w coraz szerszej grupie dzieci zupełnie zdrowych.
Wnikliwa obserwacja własnego dziecka przez rodzica pod kątem występowania u niego cech mogących świadczyć o występowaniu trudności rozwojowych pozwala na szybką identyfikację problemu oraz wczesne włączenie terapii wspomagających jego rozwój.
Ankieta dla rodziców oceniająca prawdopodobieństwo występowania zaburzeń integracji sensorycznej u dziecka
Chcąc ułatwić Państwu ocenę występowania ewentualnych cech zaburzeń integracji sensorycznej u dziecka przygotowaliśmy specjalną ankietę. Ankieta jest w pełni anonimowa, a udzielone przez Państwa odpowiedzi nie są przez nas rejestrowane.
UWAGA! Ankieta nie służy stawianiu diagnozy. Nie jest walidowanym narzędziem diagnostycznym. Jej celem jest zwrócenie Państwa uwagi na występowanie zachowań u dziecka mogących wskazywać na trudności rozwojowe w zakresie integracji sensorycznej, które wymagają oceny profesjonalisty. Potwierdzenie diagnozy bądź wykluczenie występowania zaburzeń integracji sensorycznej wymaga wnikliwej oceny certyfikowanego terapeuty SI.
Drogi rodzicu
Chcąc ułatwić Ci ocenę dziecka pod kątem występowania zaburzeń integracji sensorycznej (SI) przygotowaliśmy krótką ankietę. Zawiera ona 11 pytań. Poniżej każdego z wyszczególnionych pytań znajduje się lista podpunktów, które mają na celu ułatwić Ci udzielenie odpowiedzi na zamieszczone pytania. Jeżeli uznasz, że wyszczególnione podpunkty (w części lub w całości) trafnie opisują Twoje dziecko, zaznacz odpowiedź -tak. Udzielenie odpowiedzi twierdzącej (tak) na którekolwiek z zamieszczonych pytań sugeruje wizytę u profesjonalnego terapeuty SI.
Czy Twoje dziecko:
1. Ma trudności ze snem?
- Nie może zasnąć
- Często się wybudza
- Śpi niespokojnie
UWAGA! Problemy ze snem, tj. częste wybudzenia, koszmary senne, nadmierna potliwość w czasie snu, stale uchylone usta w czasie snu, chrapanie, obserwowane przerwy w oddychaniu, spanie w pozycji z głową odgiętą ku tyłowi, ponowne moczenie nocne – wymagają również oceny lekarza specjalisty otolaryngologa dziecięcego w celu wykluczenia Zespołu Obturacyjnego Bezdechu podczas Snu. Niektóre postaci zaburzeń snu wymagają również oceny specjalisty neurologa dziecięcego.
2. Ma trudności z jedzeniem?
- Trudności w rozszerzeniu diety – dziecko nie chce jeść nowych pokarmów
- Je tylko pokarmy o określonej konsystencji
- Nie sygnalizuje uczucia głodu lub sytości (niedojada lub przejada się)
- Ma trudności z samodzielnym piciem, żuciem i przełykaniem pokarmów (preferuje dania papkowate)
UWAGA! Trudności z jedzeniem wymagają również oceny neurologopedy oraz w wybranych przypadkach lekarza specjalisty z zakresu otolaryngologii dziecięcej, neurologii dziecięcej lub psychiatrii dziecięcej.
3. Nieprawidłowo reaguje na bodźce dotykowe?
- Nie lubi być przytulane
- Nie lubi: obcinanie włosów, paznokci, mycie twarzy, zębów, smarowanie kremem, czesanie, czyszczenie nosa, uszu itp.,
- Unika zabaw w piasku, na trawie
- Unika dotykania nowych faktur
- Nie lubi lub unika ubierania się, przeszkadzają mu metki
- Nieprawidłowo reaguje na ból (nadmiernie lub nie czuje bólu)
lub przeciwnie
- Nadmiernie ociera się o ubrania, przedmioty, ludzi (postrzegane jako dziecko agresywne, przekraczające granice kontaktu z innymi)
- Szuka dodatkowych wrażeń dotykowych (siada na własnych dłoniach, stopach, kopie i szturcha innych)
- Po 2 roku życia nadal chętnie wkłada przedmioty do ust
4. Ma trudności z nauką nowych aktywności ruchowych?
- Ma opóźnione kroki milowe (unoszenie głowy, siad , czworakowanie, chód)
- Wiele czynności samoobsługowych wykonuje z trudem, powoli, niezdarnie
- Ma trudności z rysowaniem, lepieniem z plasteliny, cięciem nożyczkami
- Je niechlujnie
- Ma trudności z samodzielnym myciem się, ubieraniem, zwłaszcza zapinaniem guzików i sznurowaniem butów
5. Ma obniżone napięcie mięśniowe?
- Ma trudności z utrzymaniem prawidłowej pozycji stojącej/siedzącej
- Podczas dłuższego siedzenia ma trudności z utrzymaniem głowy w pozycji pionowej, podpiera ją ręką, kładzie się na stoliku itp., często zmienia pozycje, garbi się
- Zamiast chodzić ciągle biegnie
- Jest nadruchliwe, nie może usiedzieć/ustać w jednym miejscu
- Lubi intensywne zabawy: kręci się w kółko, rozpędza się na karuzeli
lub przeciwnie
- Unika zabaw, aktywności ruchowej
- Jest wycofany,
- Nie wykonuje tego co towarzysząca mu grupa dzieci
UWAGA! Opóźnione kroki milowe i nieprawidłowe napięcie mięśniowe wymagają również oceny lekarza specjalisty: pediatry lub neurologa dziecięcego oraz oceny mgr. fizjoterapii.
6. Ma trudności z utrzymaniem równowagi?
- Potyka się i upada częściej niż rówieśnicy
- Prawie zawsze ma jakiś siniak czy zadrapanie,
- Wchodząc/schodząc po schodach częściej niż inne dzieci trzyma się poręczy,
- Denerwuje się, gdy musi wejść na drabinkę, wysoki stołek
- Niepewnie stawia nogi
- Nieumyślnie wchodzi lub wpada na meble, ściany, inne dzieci
- Nadmiernie boi się upadku lub wysokości
7. Ma trudności z czuciem głębokim?
- Ma trudności z chwytem: nadmiernie lub za słabo trzyma kredki, ołówki
- Niechętnie pisze, maluje, wycina
- Dziurawi kartki pisząc, wylewa farby, przewraca przedmioty „niechcący”
- Nie wie jak chwycić, prawidłowo trzymać i manipulować przedmiotami
- Niechętnie buduje z klocków
- Ma trudności z wykonywaniem czynności w ciemności (bez kontroli wzroku)
8. Ma trudności związane ze słuchem?
- Ma zdiagnozowany ubytek słuchu
- Reaguje nadmiernie lub unika głośnych dźwięków
- Ma opóźniony rozwój mowy
- Nie reaguje na polecenia lub reaguje niewłaściwie
- Wymaga wielokrotnych powtórzeń polecenia
- Nie lubi muzyki, nie nuci piosenek
lub
- Jest głośne, wydaje dużo dźwięków, pisków, wrzasków
UWAGA! Trudności z utrzymaniem równowagi, niedosłuch, opóźniony rozwój mowy wymagają oceny lekarza specjalisty z zakresu otolaryngologii dziecięcej lub audiologii i foniatrii. Niektóre przypadki zaburzeń równowagi, zwłaszcza jeśli pojawiają się nagle i/lub towarzyszą im nudności, wymioty, bóle głowy, zaburzenia świadomości czy niedowłady kończyn wymagają pilnej oceny lekarza specjalisty z zakresu neurologii dziecięcej lub neurochirurgii.
9. Ma zaburzenia węchu/smaku?
- Czuje nieprzyjemne zapachy, powtarza, że „wszystko śmierdzi”
- Potrzebuje wszystko wąchać
- Lubi ostre, wyraziste przyprawy
- Wykazuje wybiórczość pokarmową
UWAGA! Zaburzenia węchu i smaku, zwłaszcza jeżeli towarzyszą im upośledzenie drożności nosa, katar, kaszel, krwawienia z nosa, bóle głowy lub zatok obocznych nosa wymagają oceny lekarza specjalisty z zakresu otolaryngologii dziecięcej lub alergologii. Przy wybiórczości pokarmowej wskazania do diagnozy terapeuty.
10. Ma trudności związane ze wzrokiem?
- Ma zdiagnozowaną wadę wzroku
- Uczęszcza na zajęcia do ortooptyka
- Ma trudności w czytaniu, niechętnie czyta, myli litery
- Ma trudności z różnicowaniem kolorów, kształtów
- Ma trudności z chwytaniem lub celnym kopnięciem piłki
- Ma trudności z oceną odległości (wpada na przedmioty)
UWAGA! Zaburzenia widzenia, zez i inne objawy okulistyczne wymagają oceny lekarza specjalisty z zakresu okulistyki.
11. Ma trudności z koncentracją uwagi oraz regulacją emocji?
- Trudno mu utrzymać uwagę na wykonywanych czynnościach, szybko się zniechęca, rozprasza, porzuca zabawę
- Jest niecierpliwe, przerywa rozmowę innych osób
- Jest labilne emocjonalnie, impulsywne, płaczliwe
- Często wpada w złość
- Ma trudności z uspokajaniem się, wygaszaniem emocji
- Jest uparte i nastawione negatywnie do otoczenia
- Jest lękowe, czuje się zagubione w nowym otoczeniu, potrzebuje więcej czasu niż inne dzieci na oswojenie się z otoczeniem
- Jest chorobliwie nieśmiałe lub wykazuje zachowania agresywne lub autoagresywne (uderza głową o podłogę, ścianę)
UWAGA! Wybrane zaburzenia emocjonalne, szczególnie zachowania autoagresywne, opozycyjno-buntownicze, lękowe i reakcje wycofania wymagają oceny lekarza specjalisty z zakresu psychiatrii dziecięcej i/lub mgr psychologii.
Diagnoza procesów integracji sensorycznej – kolejny krok, jeśli podejrzewam zaburzenia integracji sensorycznej u mojego dziecka.
Jeśli podejrzewam u mojego dziecka zaburzenia integracji sensorycznej, powinno być ono zdiagnozowane pod kątem rozwoju procesów sensorycznych przez certyfikowanego terapeutę SI. Diagnozę należy przeprowadzić najszybciej jak to możliwe, ponieważ wczesna interwencja ułatwia skuteczne leczenie. Nie ma zatem dolnej granicy wieku, która ograniczałaby możliwość diagnozy i terapii. Rozwój dzieci jest procesem złożonym i wieloetapowym, a pojawiające się trudności czy opóźnienia mogą mieć efekt kuli śnieżnej, tzn. narastać z wiekiem i pociągać za sobą kolejne deficyty rozwojowe.
Proces diagnostyczny składa się z kilku etapów, które obejmują szczegółowy wywiad z rodzicami dziecka, przeprowadzenie standaryzowanych testów diagnostycznych oraz obserwację kliniczną dziecka. Proces diagnostyczny wymaga zazwyczaj 2-3 spotkań w gabinecie. Trafność diagnozy i spersonalizowany program terapeutyczny jest kluczem do sukcesu, zatem warto poświęcić ten czas na wnikliwą ocenę dziecka i zbudowanie zaufania między małym pacjentem i terapeutą.
Podsumowaniem procesu diagnostycznego jest pisemnie sformułowany dokument opisujący szczegółowo występujące zaburzenia procesów sensorycznych u dziecka. Na jego podstawie ustalany jest indywidualny program terapeutyczny i „prace domowe”.
Jeżeli zachodzi konieczność dodatkowych konsultacji specjalistycznych, tj.: lekarskich, logopedycznych czy fizjoterapeutycznych będą one możliwe do przeprowadzenia w naszej placówce.
Konsultacja z terapeutą integracji sensorycznej – dobry wybór, jeśli nie jestem pewien czy moje dziecko rozwija się prawidłowo w zakresie procesów integracji sensorycznej
Przy wątpliwościach dotyczących występujących trudności rozwojowych u dziecka lub potrzebie upewnienia się co do prawidłowego rozwoju procesów integracji sensorycznej u swojego dziecka warto skorzystać z konsultacji z profesjonalistą w gabinecie w ramach pojedynczej wizyty. Wizyta trwa 45-50 minut. Terapeuta oceni dziecko opierając się na zebranym wywiadzie oraz obserwacji pacjenta w gabinecie. Jeżeli terapeuta uzna, że istnieje konieczność pełnej diagnozy SI umówi się na koleją wizytę zgodnie z procedurą diagnostyczną. W innym przypadku poinformuje rodzica o wynikach konsultacji oraz przekaże sugestie dotyczące dalszego postępowania.
UWAGA! Terapeuta Integracji Sensorycznej nie jest lekarzem, ani fizjoterapeutą (niektórzy terapeuci SI mają również wykształcenie fizjoterapeutyczne) Może jedynie wykluczyć lub potwierdzić występowanie zaburzeń procesów integracji sensorycznej. Zalecenia dotyczące ewentualnej dalszej diagnostyki innych zaburzeń rozwojowych u dziecka należy traktować jako sugestie.
Terapia Integracji Sensorycznej – czy może pomóc mojemu dziecku?
Mózg dziecięcy charakteryzuje się wyjątkowo wysoką neuroplastycznością, która pozwala na szybkie tworzenie nowych połączeń pomiędzy komórkami nerwowymi pod wpływem stymulacji powtarzającymi się bodźcami oraz szybką utratę tych, które nie są stymulowane. Zadaniem terapii SI jest uczenie centralnego układu nerwowego właściwego odbioru, analizy, modulacji i łączenia informacji napływających z narządów zmysłów, tak aby odbiór świata zewnętrznego przebiegał w sposób niezakłócony i nie wpływał negatywnie na inne funkcje mózgu.
Cykle terapii obejmują zazwyczaj 10 zajęć, a pierwsze efekty mogą być obserwowane już w drugiej połowie 1 cyklu zajęć. Zajęcia, w zależności od indywidualnych potrzeb odbywają się 1-2 razy w tygodniu. Czas trwania pojedynczych zajęć to 45-50 minut, przy czym ostatnie 10 minut terapeuta, w zależności od potrzeb może przeznaczyć na omówienie postępów zajęć z rodzicem. Pomiędzy zajęciami poszczególnych pacjentów terapeuta ma czas na przygotowanie kolejnych zajęć i dezynfekcję Sali zgodnie z zaleceniami epidemiologicznymi.
Terapeuta pracuje jednoczasowo tylko z jednym pacjentem. Zajęcia odbywają się w profesjonalnie wyposażonej, przestronnej (35 m2), klimatyzowanej Sali SI. Opierając się na wynikach diagnozy SI terapeuta dobiera indywidualny program zajęć dla pacjenta. Może on ulegać modyfikacjom w zależności od kondycji psychofizycznej dziecka w danym dniu.
Przeciętny czas terapii dziecka twa 1 rok, aczkolwiek w zależności od nasilenia dysfunkcji może on być przedłużony. Rodzice dzieci podpisują umowę określającą warunki współpracy z placówką, tj. możliwości odwoływania, przekładania i odrabiania zajęć. Prawidłowe wywiązywanie się z zawartej umowy jest brane pod uwagę przy umawianiu kolejnych cykli zajęć.
Dlaczego warto wybrać zajęcia SI w przychodni NobilisMed?
Trudności rozwojowe u dzieci to często problem złożony i wymagający holistycznego i spersonalizowanego podejścia do pacjenta. Ogromną zaletą przychodni Nobilismed jest ścisła współpraca w zespole lekarzy specjalistów z wieloletnim doświadczeniem w pracy z pacjentami pediatrycznymi nabytym w wiodących szpitalach dziecięcych, logopedów, neurologopedów, fizjoterapeutów, terapeutów SI, ręki oraz wielu innych. Dzięki stałej wymianie doświadczeń możemy działać wspólnie i jednokierunkowo w celu optymalizacji procesu terapeutycznego naszych pacjentów. Głęboko wierzymy w sens pracy zespołowej, wymiany wiedzy i stałego podnoszenia swoich kwalifikacji. Jesteśmy po to, by naszą wiedzą i doświadczeniem wesprzeć Was drodzy Rodzice w zapewnieniu Waszym dzieciom możliwości optymalnego i niezakłóconego rozwoju. Serdecznie zapraszamy!
Zajęcia grupowe z elementami SI
Są to zajęcia przeznaczone dla maluchów od 6 miesiąca do 3 r.ż i ich opiekunów organizowane w kameralnych grupach. Ich celem są ćwiczenia w nabywaniu prawidłowych umiejętności sensorycznych poprzez poznawanie świata wszystkimi zmysłami. Zajęcia te są dedykowane zarówno dla dzieci rozwijających się prawidłowo, jak i dla małych wrażliwców, którym przeszkadza jazda samochodem, spacery, dotyk piasku czy trawy, zabiegi pielęgnacyjne, ubieranie czy nawet głaskanie i przytulanie przez rodziców.
Komunikat: Już wkrótce przychodnia Nobilismed przygotuje dla Państwa odpowiednia ofertę zajęć w godzinach przedpołudniowych. Planujemy również zajęcia ogólnorozwojowe dla dzieci w wieku przedszkolnym. Zapraszamy do współpracy w tym zakresie zarówno pacjentów indywidualnych jak i pobliskie placówki opiekuńcze, niepubliczne żłobki i przedszkola. Jesteśmy otwarci na sugestie opiekunów i potrzeby dzieci z najbliższej okolicy.